جستجوی ساده
انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی استان قزوین
شناسه ملی قزوین 14005897256 شناسه ملی ایران 10100204625 شماره ثبت 3024
شناسه ملی قزوین 14005897256 شناسه ملی ایران 10100204625 شماره ثبت 3024
امام حسین(ع): هرکه گره از کارمسلمانی بگشاید،خداوند در دنیا و آخرت گره ازکارش خواهد گشود
نماد اعتماد الکترونیکی انجمن کلیوی قزوین
تلفن بخش های دیالیز استان قزوین
معافیت مالیاتی در ازای کمک به انجمن کلیوی ماده 172
خدمات ارائه شده به بیماران
آدرس پزشکان فوق تخصص نفرولوژی و متخصص ارولوژی استان قزوین
کلینیک های ویژه تخصصی و فوق تخصصی
مدارک لازم جهت اهداء کلیه
درباره دیالیز و پیوند کلیه چه میدانید؟
ایجاد بخش پیوند اعضاء اتفاقی ماندگار در تاریخ استان قزوین
پاور پوینت بیماری های خاص
تصاویر فعالیت ها و همایش ها ، مقالات ، مطالب مفید
پیشخوان روزنامه های مجازی
قزوین پایتخت خوشنویسی ایران
شرکت آبادیس طراح سایت انجمن قزوین
شرکت آبادیس خیّر انجمن
و طراح سایت انجمن کلیوی قزوین
و طراح سایت انجمن کلیوی قزوین
موقعیت انجمن کلیوی قزوین location
دیالیز صفاقی
دياليز صفاقي:
در اين نوع دياليز از غشاي صفاقي ،كه روده ها را احاطه كرده و غني از رگ هاي ريز خون است ، براي تصفيه خون استفاده مي شود ؛ چرا كه اين غشا همانند يك غشاي نيمه‌تراوا عمل مي كند.
از اواخر سال 1970 دياليز صفاقي به‌عنوان درماني انعطاف‌پذير و مناسب، درمان انتخابي بسياري از بيماران شد. اين روش به‌علت خاصيت مداوم و پيوسته باعث مي‌شود بيمار وضعيت بيوشيمي و حجم مايعات ثابتي داشته باشد و همين ماهيت انعطاف‌پذير، آن را براي بسياري از بيماران قابل قبول كرده است.
فيزيولوژي دياليز صفاقي:
پرده صفاق (پريتونيوم ) PeriToneum، پرده‌اي است با سطحي حدود 2 مترمربع كه حفره شكمي را مي‌پوشاند. اين پرده از دو لايه احشائي و جداري تشكيل شده است. حفره صفاق، فضاي موجود بين پرده صفاق احشائي و جداري را مي‌گويند. در حالت عادي حفره صفاق داراي 100-50 ميلي‌متر مايع براي خاصيت لغزندگي است ولي در طي دياليز صفاقي مي‌تواند محلول فيزيولوژيك يا مايع دياليز را در خود جا داده و تا حدود 40 مترمربع افزايش سطح يابد .
پرده صفاق يك غشاء نيمه تراوا است. تبادل آب و املاح بين عروق زير پرده صفاق و مايع دياليز موجود در حفره صفاق با روش انتشار و اسمز انجام مي‌شود، به نحوي اين غشاء براي آب و ذرات كوكنترل تراوا است و براي مولكول‌هاي درشت تراوائي كمتري دارد. در نتيجه آب و بسياري از يون‌هاي محلول در آب از طريق سوراخ‌ها و شكاف‌هاي غشاء صفاق عبور مي‌كنند ولي مولكول‌هاي درشت گلبول‌هاي خون و پروتئين‌ها قادر به عبور از اين شكاف نيستند.
اهداف و موارد استفاده دياليز صفاقي
اهداف دياليز صفاقي، كمك به دفع مواد سمي و مواد زائد متابوليك و كمك به برگشت تعادل طبيعي مايعات و الكتروليت‌هاي بدن است. در مبتلايان به نارسائي كليه كه قادر به تحمل همودياليز يا پيوند كليه نيستند، در بيماراني كه نسبت به تغييرات سريع مايعات الكتروليت‌ها حساس هستند يا بيماراني كه مبتلا به ديابت يا بيماري قلبي - عروقي هستند و دسترسي عروقي در آنها مشكل است، بيماراني كه به هر علتي نمي‌توان در آنان از هپارين سيستميك استفاده كرد، دياليز صفاقي بسيار مؤثرتر است.
دسترسي به صفاق
كليد موفقيت دياليز صفاقي خوب، دسترسي دائمي و مطمئن به حفره صفاق است.
با وجود اين كه عفونت‌هاي مرتبط با كاتتر (لوله) كاهش يافته ولي هنوز اين عفونت‌ها مهم‌ترين عامل شكست اين روش و سوق دادن بيماران به همودياليز است بنابراين استفاده از لوله (كاتتر) خوب و روش اصولي و بهداشتي گذاشتن اين كاتتر بسيار ضروري است.
بهترين كاتتر، كاتتري است كه بيشترين جريان ورودي و خروجي مايع را با كمترين احتمال عفونت داشته باشد. انواع مختلف كاتتر (سوند) وجود دارد. پرمصرف‌ترين اين لوله‌ها (سوندها) كاتترهاي مقاوم و انحنادار در عين‌حال نرم و انعطاف‌پذير تنكاف )Tenckaff( هستند كه از جنس لاستيك سيليكوني است. گذاشتن اين سوند (كاتتر) در موارد حاد و اورژانس ممكن است در اتاق بيمار و در موارد مزمن در اتاق عمل و تحت بيهوشي عمومي انجام گيرد. عده‌اي معتقد هستند بي‌حسي موضعي و نخاعي در بيهوشي عمومي ترجيح دارد چون احتمال تهوع و استفراغ پس از بيهوشي و احتمال فشار به حفره شكم و سوند كمتر است .
محل ورود اين لوله 3-5 سانتي‌متر پائين‌تر از ناف يا 1-3 سانتي‌متر فوقاني خط سفيد كه ناف را به پوبيس وصل مي‌كند در ناحيه ميان‌تنه‌اي است.
مراقبت پس از عمل:
پس از كار گذاشتن كاتتر صفاقي، دوره وقفه كاتتر يعني زمان لازم براي التيام زخم حدود 15-10 روز را بايد لحاظ كرد. در صورت نياز بيمار به دياليز، بهتر است با استفاده از شالدون ژوگولار (گردني) همودياليز شود يا در وضعيت خوابيده به پشت و طاقباز و حجم كم دياليز صفاقي شود تا فشار كمي وارد شود و از نشت محلول دياليز جلوگيري شود.
پس از يك هفته پانسمان محل برداشته مي‌شود و بيمار مي‌تواند حمام كند. تا 6 هفته وسايل سنگين بلند نكند. پس از كامل شدن فرايند التيام، مراقبت‌هاي اين ناحيه نظير تميز نگه داشتن و پانسمان كردن مرتب است و براي پيشگيري از وارد شدن ضربه و كشيدگي محل خروج كاتتر، كاتتر را با چسب به پوست خود ثابت كند. از عطسه و سرفه كردن بر روي اتصالات خودداري كند.
تكنيك‌ها و انواع دياليز صفاقي:
دو روش عمده در دياليز صفاقي وجود دارد:
1 .دياليز صفاقي سرپائي مداوم (Continuous ambulatory peritoneal dialysis - CAPD)
2 .دياليز صفاقي خودكار (Automated peritoneal dialysis - APD)
1 .دياليز صفاقي سرپائي مداوم: در طول روز انجام مي‌شود و دستي است. به‌وسيله خود بيمار يا يكي از افراد خانواده كه آموزش ديده انجام مي‌شود. مايع دياليز از كيسه‌هاي پلاستيكي به كمك جاذبه زمين به وسيله كاتتر به داخل حفره صفاق وارد مي‌شود. 5-3 ساعت در حفره صفاق باقي مي‌ماند و سپس پيچ كاتتر باز شده و كيسه خالي آويزان مي‌شود و مايع از حفره صفاق تخليه مي‌شود و مايع دياليز جديد وارد مي‌شود. معمولا 5-4 تعويض در طول روز مثلا هنگام صبحانه، ناهار، شام وآخرين‌بار هنگام خواب انجام مي‌شود. هر تعويض 30-20 دقيقه طول مي‌كشد . CAPDبراي افرادي كه تعادل صفاقي پائين تا متوسط دارند مناسب است چون زمان بيشتري مايع در حفره صفاقي باقي مي‌ماند و فرصت بيشتري براي تبادل دارند .
2 .دياليز صفاقي خودكار: اين روش هم به جهت پزشكي و هم نحوه زندگي برتري‌هايي براي بيماران دارد. در اين روش يك ماشين به‌طور خودكار حجم، مدت زمان باقي ماندن مايع در حفره صفاق و طول درمان را تنظيم مي‌كند. اغلب در خانه هنگام خواب انجام مي‌شود ولي ممكن است در بيمارستان و مركز دياليز نيز انجام گيرد. مدت زمان و دفعات دياليز را به راحتي در اين روش مي‌توان افزايش داد، بدون اين كه در زندگي بيمار اختلالي ايجاد كند. حجم مايع دياليز بيشتري در حفره صفاق مي‌توان وارد كرد. چون بيمار در حال دراز كشيده به پشت است، فشار شكمي كاهش مي‌يابد. كاهش فشار شكمي در اين روش مي‌تواند باعث افزايش اشتهاي اين بيماران شود. همچنين دراين روش احتمال نشت مايع از محل كاتتر )Exit site( ، ايجاد فتق و درد پشت نيز كاهش مي‌يابد. اين روش در افرادي كه تعادل صفاقي بالا دارند )High Transporter( و به سرعت تبادلات مواد از پرده صفاق آنان صورت مي‌گيرد، مناسب است.
APD براي افرادي كه در طول روز مي‌خواهند آزاد باشند، مانند افرادي كه شاغل يا در حال تحصيل هستند مناسب‌تر است. همچنين اين روش براي كساني كه خودشان قادر به انجام دياليز صفاقي نيستند و به كمك ديگران نياز دارند مانند بچه‌ها و افراد سالخورده مناسب‌تر است. چون فرد مراقبت‌كننده، شب قبل از خواب ايشان را به دستگاه وصل مي‌كند و صبح نيز آنان را از دستگاه جدا مي‌كند.
عوارض دياليز صفاقي:
به دو دسته عمده تقسيم مي‌شوند :
1 .عوارض عفوني
2 .عوارض غيرعفوني
عوارض عفوني خود به دو دسته تقسيم مي‌شوند:
1 .پريتونيت
2 .عفونت محل خروج كاتتر )Exit site( و تونل
پريتونيت:
به ورم صفاق گفته مي شود كه در اثر عفونت ايجاد مي‌شود. اين مشكل مهم‌ترين عامل در محدوديت استفاده از دياليز صفاقي و سوق دادن بيماران به همودياليز محسوب مي‌شود و ميكروب‌ها اغلب از خارج و از محل اتصالات وارد صفاق مي‌شوند. دو علامت مهم آن درد شكم و مايع خروجي كدر است.
همچنين تب (درجه حرارت بالا 5/37) در %53 بيماران و تهوع و استفراغ در %31 يا يك‌سوم بيماران ديده مي‌شود. در موارد شديد عفونت، خروج لوله ضرورت پيدا مي‌كند.
2 .عوارض غيرعفوني:
اين عوارض مرتبط با فرايند دياليز صفاقي است.
الف- از دست دادن پروتئين (آلبومين) خون:
اين پروتئين از خلال غشاء صفاق از خون به داخل مايع دياليز وارد مي‌شود. هربار كه عمل تخليه انجام مي‌شود مقدار كمي پروتئين خون همراه مايع دياليز از دست مي‌رود. هنگام ابتلاء به التهاب صفاق (پريتونيت)، ميزان پروتئين بيشتري از دست مي‌رود.
ب- سوخت و ساز غيرطبيعي چربي:
سطح كلسترول (چربي) خون بيماران تحت درمان با CAPD در مقايسه با بيماران همودياليزي بالاتر است و علت آن جذب گلوكز (قند) از مايع دياليز است.
استفاده از رژيم غذائي، كاهش وزن، ورزش، محدوديت مصرف الكل و مصرف داروهاي پائين‌آورنده چربي با نظر پزشك توصيه مي‌شود .
ج- عوارض ناشي از افزايش فشار داخل شكمي:
وجود يك حجم مايع دياليز در حفره صفاق باعث افزايش فشار داخل شكمي مي‌شود كه اين فشار هنگام ورزش و سرفه بيشتر نيز مي‌شود. اين وضعيت مي‌تواند احتمال ايجاد فتق، نشت مايع از محل خروج كاتتر (لوله) را افزايش دهد و باعث درد شانه و پشت و كم‌اشتهايي شود. درمان فتق، جراحي است. براي نشت مايع بايد براي مدت كوتاهي دياليز صفاقي را قطع كرد تا بافت‌هاي اطراف محل خروج كاتتر ترميم شوند. همچنين مي‌توان براي كاهش فشار شكم از وضعيت خوابيده به پشت درهنگام دياليز استفاده كرد.
د- مشكل در تخليه: علت آن: 1) گير يا پيچ‌خوردگي در مسير لوله‌ها 2)يبوست 3) وجود لخته يا فيبرين در مسير لوله
تغذيه در بيماران دياليز صفاقي:
از آنجا كه بيماران دياليزي معمولا از سوء تغذيه رنج مي‌برند به اين بيماران توصيه مي‌شود:
-رژيم غذايي پر پروتئين دريافت كنند چون مقداري از پروتئين در طي دياليز دفع مي‌شود.
. محدود كردن نسبي مايعات دريافتي
/ محدود كردن چربي و نمك مصرفي
0 خوردن فيبر (ميوه و سبزيجات) بيشتر براي كمك به هضم و دفع روده‌ها
از آنجا كه دياليز صفاقي به‌صورت مداوم و همه‌روزه (برخلاف همودياليز كه سه روز در هفته و هربار چهار ساعت) انجام مي‌شود، مقدار بيشتري از پتاسيم، مايع و پروتئين اضافه دفع شده بنابراين نياز شما به محدود كردن مايعات و پتاسيم و تغييرات رژيم غذائي به مراتب كمتر از دياليز خوني خواهد بود.
مزاياي دياليز صفاقي:
1 - يادگيري آسان
2 - انجام درمان توسط خودتان در منزل
3 - استفاده شخصي و امكان كنترل درمان
4 - برنامه درماني قابل انعطاف
5 - محدوديت رژيم غذائي كمتر در مقايسه با همودياليز
6 - ويزيت منظم در درمانگاه (معمولا هر 4-8 هفته)
7 - عدم نياز به سوزن زدن براي درمان
8 - كنترل مناسب فشار خون در مقايسه با همودياليز
9 - كيفيت زندگي بهتر
معايب دياليز صفاقي:
- لزوم انجام 3-5 تعويض در روز
- وجود كاتتر دائمي
- خطر احتمالي عفونت
- نياز به فضائي در منزل براي نگهداري و لوازم موردنياز
اهداف دياليز صفاقي، كمك به دفع مواد سمي و مواد زائد متابوليك و كمك به برگشت تعادل طبيعي مايعات و الكتروليت‌هاي بدن است.
كاتتر:
براي انتقال دياليسيت به داخل حفره شكمي از يك لوله ظريف و نرم ، كه به طور دائمي داخل حفره شكمي جايگذاري مي‌شود، استفاده مي‌شود . محل ورود كاتتر در نزديكي ناف است. جايگذاري آن توسط جراحي لاپاراسكوپي و بي حسي موضعي انجام مي گيرد . طول كاتتر 12 اينچ است كه تنها 5-4 اينچ آن خارج بدن مي ماند.
جنس كاتترها معمولا لاستيك سيليكوني يا پليي ورتان است. برخي از كاتترهاي مورد استفاده Tenckhoff، Totonto Western و Life cath است كه متداولترين آنها Tenckhoff است .
انواع دياليز صفاقي :
- دياليز صفاقي گردشي پيوسته )Continuous ambulatory peritoneal dialysis( )CAPD(
- دياليز صفاقي پيوسته دوره اي )Continuous cyclic peritoneal dialysis )CCPD(
دياليز صفاقي گردشي پيوسته
- رايج ترين نوع دياليز صفاقي است
- به هيچ ماشيني نياز ندارد.
چرخه تبادل:
محلول دياليز از يك كيف پلاستيكي و از درون كاتتر عبور كرده و وارد حفره صفاق مي‌شود. چند ساعت در حالي‌كه كاتتر بسته شده است آنجا مي ماند(زمان توقف.) در اين مدت عمل دياليز انجام شده و مواد زائد و آب اضافي از خون وارد دياليسيت مي شود.سپس دياليسيت براي دور ريخته شدن به كيف برگردانده مي شود. صفاق مجدداً از طريق كاتتر از دياليسيت جديد پر مي شود و اين چرخه ادامه مي يابد.
روش استاندارد : هنگامي كه دياليسيت وارد حفره ي شكمي مي شود ، كيف پلاستيكي روي هم جمع مي شود و در طول درمان به بدن بيمار متصل است . براي تخليه دياليسيت ، كيف باز مي شود و جاذبه زمين دياليسيت را وارد كيف مي كند . در انتهاي فرايند كيف از كاتتر جدا مي شود و كيف تازه جايگزين مي شود .
استفاده از لوله هاي رابط Y شكل :
اين سيستم متشكل از يك كيف خالي است و لوله هاي متصل به آن به شكل Y هستند. اين روش تعداد دفعات درمان را كم مي كند و بيمار را از حمل كيف چسبيده به بدن آسوده مي‌‌گرداند.
استفاده از لوله‌هاي رابط Y شكل با دو كيف :
اين نوآوري علاوه بر كيف خالي ، كيف حاوي دياليسيت را نيز به همراه دارد كه موجب حذف يك مرحله از اتصالات و كاهش احتمال بروز عفونت مي شود . اين روش امروزه بيشترين استفاده را دارد .
عمل دياليز در شكم با كمك يك ماشين دياليز به نام cycler انجام مي شود. اين ماشين براي كنترل هر چرخه تايمر دارد. ماشين به طور اتوماتيك احشاء شكمي را طبق آنچه برنامه ريزي شده است پر و خالي مي كند (5-3 بار در طول شب.)
ماشين دياليز Cycler
هر شب قبل از خواب كاست مخصوصي درون cycler قرار مي گيرد.
كه اين كاست محتوي تيوب‌هايي است كه از درون cycler به بسته ي محلول دياليز و كيسه ي استريل آبكشي متصلند.
cycler مراحل شكل زير را در طول شب طي مي كند :
محتمل‌ترين عارضه اين نوع دياليز، التهاب صفاقي يا عفونت وخيم احشاء شكمي است و هنگام وصل يا جدا كردن كاتتر از كيف يا در صورت آلوده بودن دهانه كاتتر رخ مي‌دهد.
مقايسه همودياليز با دياليز صفاقي:
آزمايشات گوناگون پاسخ‌هاي ضد و نقيضي از نتيجه همودياليز مي دهند. يك نظريه محكم و سازگار مي گويد كه در 3-2 سال ابتداي دياليز ،دياليز صفاقي به خوبي همودياليز و حتي گاهي بهتر پاسخ گوي بيماران است. تصميم براي انتخاب ميان همودياليز و دياليز صفاقي بايد با توجه به هر بيمار گرفته شود. دياليز صفاقي نسبت به همودياليز از آن جهت كه بيماران را از مراجعه زمان‌بندي به بيمارستان آسوده مي كند و در هر مكان، حتي در حين سفر ، با كمترين تجهيزات قابل انجام است داراي مزيت است. در دياليز صفاقي از بدن خوني گرفته نمي شود.
دستگاه كليه مصنوعي :
بيماران مبتلا به نارسايي مزمن كليوي با كمك يك كليه مصنوعي پوشيدني مي‌توانند از دستگاه‌هاي دياليز بي‌نيازشوند.
اين كليه مصنوعي در يك تحقيق مقدماتي نتايج نويدبخشي به همراه داشته است.
محققان معتقدند اين دستگاه كه با باتري كار مي‌كند هنگامي كه براي يك مدت 8- 4 ساعته مورد استفاده قرار گرفت، نتيجه موفقيت آميزي داشته است.
محققان در درازمدت به دنبال فراهم آوردن امكان استفاده شبانه‌روزي از اين دستگاه هستند تا بيماران را از وصل شدن به دستگاه همودياليز در بيمارستان يا درمانگاه به مدت 12ساعت در هفته، بي‌نياز كنند.
اين دستگاه مي‌تواند بيماراني كه در مراحل پيشرفته نارسايي كليوي قرار دارند به دفعات بيشتر و مدت طولاني‌تر دياليز كند. اين تحقيق فقط بر روي هشت بيمار با ميانگين سني 52 سال انجام شده است و به همين دليل بايد تحقيقات بيشتري در اين زمينه انجام شود.
بيماراني كه در اين تحقيق شركت كردند، پيش از استفاده از اين دستگاه مرتب همودياليز مي‌شدند.
ميزان جريان خون و سرعت خروج مواد شيميايي سمي از بدن در اين دستگاه در مقايسه با دياليزهاي متعارف بسيار كندتر است، اما اين موضوع مشكلي ايجاد نمي‌كند چرا كه مي‌توان از اين دستگاه براي دوره‌هاي طولاني و مداوم استفاده كرد.
در اين تحقيق دو تن از بيماران به علت مصرف داروي ناكافي ضدانعقاد دچار لختگي خون شدند و يكي از بيماران به علت خارج شدن سوزن به طور موقت از دستگاه جدا شد.
با اين همه، تمام بيماران معتقد بودند اين درمان را به ساير مبتلايان به نارسايي كليوي توصيه مي‌كنند.
حدود 1/3 ميليون نفر در سراسر جهان به دليل نارسايي مزمن كليوي نيازمند دياليز هستند. شمار معدودي از اين بيماران تحت پيوند كليه قرار مي‌گيرند و كليه اهدايي كمياب است.
محققان اميدوارند كه در بلندمدت، نانوتكنولوژي و كوچك‌سازي به ساخت دستگاه‌هاي راحت تر و كاشتني كه عملكرد كليه سالم را تقليد مي‌كنند بينجامد.
كليه مصنوعي پوشيدني اولين گام در دستيابي به دستگاه‌هاي تصفيه خون پوشيدني است.
http://mrpourasghar.blogfa.com/post/6
در اين نوع دياليز از غشاي صفاقي ،كه روده ها را احاطه كرده و غني از رگ هاي ريز خون است ، براي تصفيه خون استفاده مي شود ؛ چرا كه اين غشا همانند يك غشاي نيمه‌تراوا عمل مي كند.
از اواخر سال 1970 دياليز صفاقي به‌عنوان درماني انعطاف‌پذير و مناسب، درمان انتخابي بسياري از بيماران شد. اين روش به‌علت خاصيت مداوم و پيوسته باعث مي‌شود بيمار وضعيت بيوشيمي و حجم مايعات ثابتي داشته باشد و همين ماهيت انعطاف‌پذير، آن را براي بسياري از بيماران قابل قبول كرده است.
فيزيولوژي دياليز صفاقي:
پرده صفاق (پريتونيوم ) PeriToneum، پرده‌اي است با سطحي حدود 2 مترمربع كه حفره شكمي را مي‌پوشاند. اين پرده از دو لايه احشائي و جداري تشكيل شده است. حفره صفاق، فضاي موجود بين پرده صفاق احشائي و جداري را مي‌گويند. در حالت عادي حفره صفاق داراي 100-50 ميلي‌متر مايع براي خاصيت لغزندگي است ولي در طي دياليز صفاقي مي‌تواند محلول فيزيولوژيك يا مايع دياليز را در خود جا داده و تا حدود 40 مترمربع افزايش سطح يابد .
پرده صفاق يك غشاء نيمه تراوا است. تبادل آب و املاح بين عروق زير پرده صفاق و مايع دياليز موجود در حفره صفاق با روش انتشار و اسمز انجام مي‌شود، به نحوي اين غشاء براي آب و ذرات كوكنترل تراوا است و براي مولكول‌هاي درشت تراوائي كمتري دارد. در نتيجه آب و بسياري از يون‌هاي محلول در آب از طريق سوراخ‌ها و شكاف‌هاي غشاء صفاق عبور مي‌كنند ولي مولكول‌هاي درشت گلبول‌هاي خون و پروتئين‌ها قادر به عبور از اين شكاف نيستند.
اهداف و موارد استفاده دياليز صفاقي
اهداف دياليز صفاقي، كمك به دفع مواد سمي و مواد زائد متابوليك و كمك به برگشت تعادل طبيعي مايعات و الكتروليت‌هاي بدن است. در مبتلايان به نارسائي كليه كه قادر به تحمل همودياليز يا پيوند كليه نيستند، در بيماراني كه نسبت به تغييرات سريع مايعات الكتروليت‌ها حساس هستند يا بيماراني كه مبتلا به ديابت يا بيماري قلبي - عروقي هستند و دسترسي عروقي در آنها مشكل است، بيماراني كه به هر علتي نمي‌توان در آنان از هپارين سيستميك استفاده كرد، دياليز صفاقي بسيار مؤثرتر است.
دسترسي به صفاق
كليد موفقيت دياليز صفاقي خوب، دسترسي دائمي و مطمئن به حفره صفاق است.
با وجود اين كه عفونت‌هاي مرتبط با كاتتر (لوله) كاهش يافته ولي هنوز اين عفونت‌ها مهم‌ترين عامل شكست اين روش و سوق دادن بيماران به همودياليز است بنابراين استفاده از لوله (كاتتر) خوب و روش اصولي و بهداشتي گذاشتن اين كاتتر بسيار ضروري است.
بهترين كاتتر، كاتتري است كه بيشترين جريان ورودي و خروجي مايع را با كمترين احتمال عفونت داشته باشد. انواع مختلف كاتتر (سوند) وجود دارد. پرمصرف‌ترين اين لوله‌ها (سوندها) كاتترهاي مقاوم و انحنادار در عين‌حال نرم و انعطاف‌پذير تنكاف )Tenckaff( هستند كه از جنس لاستيك سيليكوني است. گذاشتن اين سوند (كاتتر) در موارد حاد و اورژانس ممكن است در اتاق بيمار و در موارد مزمن در اتاق عمل و تحت بيهوشي عمومي انجام گيرد. عده‌اي معتقد هستند بي‌حسي موضعي و نخاعي در بيهوشي عمومي ترجيح دارد چون احتمال تهوع و استفراغ پس از بيهوشي و احتمال فشار به حفره شكم و سوند كمتر است .
محل ورود اين لوله 3-5 سانتي‌متر پائين‌تر از ناف يا 1-3 سانتي‌متر فوقاني خط سفيد كه ناف را به پوبيس وصل مي‌كند در ناحيه ميان‌تنه‌اي است.
مراقبت پس از عمل:
پس از كار گذاشتن كاتتر صفاقي، دوره وقفه كاتتر يعني زمان لازم براي التيام زخم حدود 15-10 روز را بايد لحاظ كرد. در صورت نياز بيمار به دياليز، بهتر است با استفاده از شالدون ژوگولار (گردني) همودياليز شود يا در وضعيت خوابيده به پشت و طاقباز و حجم كم دياليز صفاقي شود تا فشار كمي وارد شود و از نشت محلول دياليز جلوگيري شود.
پس از يك هفته پانسمان محل برداشته مي‌شود و بيمار مي‌تواند حمام كند. تا 6 هفته وسايل سنگين بلند نكند. پس از كامل شدن فرايند التيام، مراقبت‌هاي اين ناحيه نظير تميز نگه داشتن و پانسمان كردن مرتب است و براي پيشگيري از وارد شدن ضربه و كشيدگي محل خروج كاتتر، كاتتر را با چسب به پوست خود ثابت كند. از عطسه و سرفه كردن بر روي اتصالات خودداري كند.
تكنيك‌ها و انواع دياليز صفاقي:
دو روش عمده در دياليز صفاقي وجود دارد:
1 .دياليز صفاقي سرپائي مداوم (Continuous ambulatory peritoneal dialysis - CAPD)
2 .دياليز صفاقي خودكار (Automated peritoneal dialysis - APD)
1 .دياليز صفاقي سرپائي مداوم: در طول روز انجام مي‌شود و دستي است. به‌وسيله خود بيمار يا يكي از افراد خانواده كه آموزش ديده انجام مي‌شود. مايع دياليز از كيسه‌هاي پلاستيكي به كمك جاذبه زمين به وسيله كاتتر به داخل حفره صفاق وارد مي‌شود. 5-3 ساعت در حفره صفاق باقي مي‌ماند و سپس پيچ كاتتر باز شده و كيسه خالي آويزان مي‌شود و مايع از حفره صفاق تخليه مي‌شود و مايع دياليز جديد وارد مي‌شود. معمولا 5-4 تعويض در طول روز مثلا هنگام صبحانه، ناهار، شام وآخرين‌بار هنگام خواب انجام مي‌شود. هر تعويض 30-20 دقيقه طول مي‌كشد . CAPDبراي افرادي كه تعادل صفاقي پائين تا متوسط دارند مناسب است چون زمان بيشتري مايع در حفره صفاقي باقي مي‌ماند و فرصت بيشتري براي تبادل دارند .
2 .دياليز صفاقي خودكار: اين روش هم به جهت پزشكي و هم نحوه زندگي برتري‌هايي براي بيماران دارد. در اين روش يك ماشين به‌طور خودكار حجم، مدت زمان باقي ماندن مايع در حفره صفاق و طول درمان را تنظيم مي‌كند. اغلب در خانه هنگام خواب انجام مي‌شود ولي ممكن است در بيمارستان و مركز دياليز نيز انجام گيرد. مدت زمان و دفعات دياليز را به راحتي در اين روش مي‌توان افزايش داد، بدون اين كه در زندگي بيمار اختلالي ايجاد كند. حجم مايع دياليز بيشتري در حفره صفاق مي‌توان وارد كرد. چون بيمار در حال دراز كشيده به پشت است، فشار شكمي كاهش مي‌يابد. كاهش فشار شكمي در اين روش مي‌تواند باعث افزايش اشتهاي اين بيماران شود. همچنين دراين روش احتمال نشت مايع از محل كاتتر )Exit site( ، ايجاد فتق و درد پشت نيز كاهش مي‌يابد. اين روش در افرادي كه تعادل صفاقي بالا دارند )High Transporter( و به سرعت تبادلات مواد از پرده صفاق آنان صورت مي‌گيرد، مناسب است.
APD براي افرادي كه در طول روز مي‌خواهند آزاد باشند، مانند افرادي كه شاغل يا در حال تحصيل هستند مناسب‌تر است. همچنين اين روش براي كساني كه خودشان قادر به انجام دياليز صفاقي نيستند و به كمك ديگران نياز دارند مانند بچه‌ها و افراد سالخورده مناسب‌تر است. چون فرد مراقبت‌كننده، شب قبل از خواب ايشان را به دستگاه وصل مي‌كند و صبح نيز آنان را از دستگاه جدا مي‌كند.
عوارض دياليز صفاقي:
به دو دسته عمده تقسيم مي‌شوند :
1 .عوارض عفوني
2 .عوارض غيرعفوني
عوارض عفوني خود به دو دسته تقسيم مي‌شوند:
1 .پريتونيت
2 .عفونت محل خروج كاتتر )Exit site( و تونل
پريتونيت:
به ورم صفاق گفته مي شود كه در اثر عفونت ايجاد مي‌شود. اين مشكل مهم‌ترين عامل در محدوديت استفاده از دياليز صفاقي و سوق دادن بيماران به همودياليز محسوب مي‌شود و ميكروب‌ها اغلب از خارج و از محل اتصالات وارد صفاق مي‌شوند. دو علامت مهم آن درد شكم و مايع خروجي كدر است.
همچنين تب (درجه حرارت بالا 5/37) در %53 بيماران و تهوع و استفراغ در %31 يا يك‌سوم بيماران ديده مي‌شود. در موارد شديد عفونت، خروج لوله ضرورت پيدا مي‌كند.
2 .عوارض غيرعفوني:
اين عوارض مرتبط با فرايند دياليز صفاقي است.
الف- از دست دادن پروتئين (آلبومين) خون:
اين پروتئين از خلال غشاء صفاق از خون به داخل مايع دياليز وارد مي‌شود. هربار كه عمل تخليه انجام مي‌شود مقدار كمي پروتئين خون همراه مايع دياليز از دست مي‌رود. هنگام ابتلاء به التهاب صفاق (پريتونيت)، ميزان پروتئين بيشتري از دست مي‌رود.
ب- سوخت و ساز غيرطبيعي چربي:
سطح كلسترول (چربي) خون بيماران تحت درمان با CAPD در مقايسه با بيماران همودياليزي بالاتر است و علت آن جذب گلوكز (قند) از مايع دياليز است.
استفاده از رژيم غذائي، كاهش وزن، ورزش، محدوديت مصرف الكل و مصرف داروهاي پائين‌آورنده چربي با نظر پزشك توصيه مي‌شود .
ج- عوارض ناشي از افزايش فشار داخل شكمي:
وجود يك حجم مايع دياليز در حفره صفاق باعث افزايش فشار داخل شكمي مي‌شود كه اين فشار هنگام ورزش و سرفه بيشتر نيز مي‌شود. اين وضعيت مي‌تواند احتمال ايجاد فتق، نشت مايع از محل خروج كاتتر (لوله) را افزايش دهد و باعث درد شانه و پشت و كم‌اشتهايي شود. درمان فتق، جراحي است. براي نشت مايع بايد براي مدت كوتاهي دياليز صفاقي را قطع كرد تا بافت‌هاي اطراف محل خروج كاتتر ترميم شوند. همچنين مي‌توان براي كاهش فشار شكم از وضعيت خوابيده به پشت درهنگام دياليز استفاده كرد.
د- مشكل در تخليه: علت آن: 1) گير يا پيچ‌خوردگي در مسير لوله‌ها 2)يبوست 3) وجود لخته يا فيبرين در مسير لوله
تغذيه در بيماران دياليز صفاقي:
از آنجا كه بيماران دياليزي معمولا از سوء تغذيه رنج مي‌برند به اين بيماران توصيه مي‌شود:
-رژيم غذايي پر پروتئين دريافت كنند چون مقداري از پروتئين در طي دياليز دفع مي‌شود.
. محدود كردن نسبي مايعات دريافتي
/ محدود كردن چربي و نمك مصرفي
0 خوردن فيبر (ميوه و سبزيجات) بيشتر براي كمك به هضم و دفع روده‌ها
از آنجا كه دياليز صفاقي به‌صورت مداوم و همه‌روزه (برخلاف همودياليز كه سه روز در هفته و هربار چهار ساعت) انجام مي‌شود، مقدار بيشتري از پتاسيم، مايع و پروتئين اضافه دفع شده بنابراين نياز شما به محدود كردن مايعات و پتاسيم و تغييرات رژيم غذائي به مراتب كمتر از دياليز خوني خواهد بود.
مزاياي دياليز صفاقي:
1 - يادگيري آسان
2 - انجام درمان توسط خودتان در منزل
3 - استفاده شخصي و امكان كنترل درمان
4 - برنامه درماني قابل انعطاف
5 - محدوديت رژيم غذائي كمتر در مقايسه با همودياليز
6 - ويزيت منظم در درمانگاه (معمولا هر 4-8 هفته)
7 - عدم نياز به سوزن زدن براي درمان
8 - كنترل مناسب فشار خون در مقايسه با همودياليز
9 - كيفيت زندگي بهتر
معايب دياليز صفاقي:
- لزوم انجام 3-5 تعويض در روز
- وجود كاتتر دائمي
- خطر احتمالي عفونت
- نياز به فضائي در منزل براي نگهداري و لوازم موردنياز
اهداف دياليز صفاقي، كمك به دفع مواد سمي و مواد زائد متابوليك و كمك به برگشت تعادل طبيعي مايعات و الكتروليت‌هاي بدن است.
كاتتر:
براي انتقال دياليسيت به داخل حفره شكمي از يك لوله ظريف و نرم ، كه به طور دائمي داخل حفره شكمي جايگذاري مي‌شود، استفاده مي‌شود . محل ورود كاتتر در نزديكي ناف است. جايگذاري آن توسط جراحي لاپاراسكوپي و بي حسي موضعي انجام مي گيرد . طول كاتتر 12 اينچ است كه تنها 5-4 اينچ آن خارج بدن مي ماند.
جنس كاتترها معمولا لاستيك سيليكوني يا پليي ورتان است. برخي از كاتترهاي مورد استفاده Tenckhoff، Totonto Western و Life cath است كه متداولترين آنها Tenckhoff است .
انواع دياليز صفاقي :
- دياليز صفاقي گردشي پيوسته )Continuous ambulatory peritoneal dialysis( )CAPD(
- دياليز صفاقي پيوسته دوره اي )Continuous cyclic peritoneal dialysis )CCPD(
دياليز صفاقي گردشي پيوسته
- رايج ترين نوع دياليز صفاقي است
- به هيچ ماشيني نياز ندارد.
چرخه تبادل:
محلول دياليز از يك كيف پلاستيكي و از درون كاتتر عبور كرده و وارد حفره صفاق مي‌شود. چند ساعت در حالي‌كه كاتتر بسته شده است آنجا مي ماند(زمان توقف.) در اين مدت عمل دياليز انجام شده و مواد زائد و آب اضافي از خون وارد دياليسيت مي شود.سپس دياليسيت براي دور ريخته شدن به كيف برگردانده مي شود. صفاق مجدداً از طريق كاتتر از دياليسيت جديد پر مي شود و اين چرخه ادامه مي يابد.
روش استاندارد : هنگامي كه دياليسيت وارد حفره ي شكمي مي شود ، كيف پلاستيكي روي هم جمع مي شود و در طول درمان به بدن بيمار متصل است . براي تخليه دياليسيت ، كيف باز مي شود و جاذبه زمين دياليسيت را وارد كيف مي كند . در انتهاي فرايند كيف از كاتتر جدا مي شود و كيف تازه جايگزين مي شود .
استفاده از لوله هاي رابط Y شكل :
اين سيستم متشكل از يك كيف خالي است و لوله هاي متصل به آن به شكل Y هستند. اين روش تعداد دفعات درمان را كم مي كند و بيمار را از حمل كيف چسبيده به بدن آسوده مي‌‌گرداند.
استفاده از لوله‌هاي رابط Y شكل با دو كيف :
اين نوآوري علاوه بر كيف خالي ، كيف حاوي دياليسيت را نيز به همراه دارد كه موجب حذف يك مرحله از اتصالات و كاهش احتمال بروز عفونت مي شود . اين روش امروزه بيشترين استفاده را دارد .
عمل دياليز در شكم با كمك يك ماشين دياليز به نام cycler انجام مي شود. اين ماشين براي كنترل هر چرخه تايمر دارد. ماشين به طور اتوماتيك احشاء شكمي را طبق آنچه برنامه ريزي شده است پر و خالي مي كند (5-3 بار در طول شب.)
ماشين دياليز Cycler
هر شب قبل از خواب كاست مخصوصي درون cycler قرار مي گيرد.
كه اين كاست محتوي تيوب‌هايي است كه از درون cycler به بسته ي محلول دياليز و كيسه ي استريل آبكشي متصلند.
cycler مراحل شكل زير را در طول شب طي مي كند :
محتمل‌ترين عارضه اين نوع دياليز، التهاب صفاقي يا عفونت وخيم احشاء شكمي است و هنگام وصل يا جدا كردن كاتتر از كيف يا در صورت آلوده بودن دهانه كاتتر رخ مي‌دهد.
مقايسه همودياليز با دياليز صفاقي:
آزمايشات گوناگون پاسخ‌هاي ضد و نقيضي از نتيجه همودياليز مي دهند. يك نظريه محكم و سازگار مي گويد كه در 3-2 سال ابتداي دياليز ،دياليز صفاقي به خوبي همودياليز و حتي گاهي بهتر پاسخ گوي بيماران است. تصميم براي انتخاب ميان همودياليز و دياليز صفاقي بايد با توجه به هر بيمار گرفته شود. دياليز صفاقي نسبت به همودياليز از آن جهت كه بيماران را از مراجعه زمان‌بندي به بيمارستان آسوده مي كند و در هر مكان، حتي در حين سفر ، با كمترين تجهيزات قابل انجام است داراي مزيت است. در دياليز صفاقي از بدن خوني گرفته نمي شود.
دستگاه كليه مصنوعي :
بيماران مبتلا به نارسايي مزمن كليوي با كمك يك كليه مصنوعي پوشيدني مي‌توانند از دستگاه‌هاي دياليز بي‌نيازشوند.
اين كليه مصنوعي در يك تحقيق مقدماتي نتايج نويدبخشي به همراه داشته است.
محققان معتقدند اين دستگاه كه با باتري كار مي‌كند هنگامي كه براي يك مدت 8- 4 ساعته مورد استفاده قرار گرفت، نتيجه موفقيت آميزي داشته است.
محققان در درازمدت به دنبال فراهم آوردن امكان استفاده شبانه‌روزي از اين دستگاه هستند تا بيماران را از وصل شدن به دستگاه همودياليز در بيمارستان يا درمانگاه به مدت 12ساعت در هفته، بي‌نياز كنند.
اين دستگاه مي‌تواند بيماراني كه در مراحل پيشرفته نارسايي كليوي قرار دارند به دفعات بيشتر و مدت طولاني‌تر دياليز كند. اين تحقيق فقط بر روي هشت بيمار با ميانگين سني 52 سال انجام شده است و به همين دليل بايد تحقيقات بيشتري در اين زمينه انجام شود.
بيماراني كه در اين تحقيق شركت كردند، پيش از استفاده از اين دستگاه مرتب همودياليز مي‌شدند.
ميزان جريان خون و سرعت خروج مواد شيميايي سمي از بدن در اين دستگاه در مقايسه با دياليزهاي متعارف بسيار كندتر است، اما اين موضوع مشكلي ايجاد نمي‌كند چرا كه مي‌توان از اين دستگاه براي دوره‌هاي طولاني و مداوم استفاده كرد.
در اين تحقيق دو تن از بيماران به علت مصرف داروي ناكافي ضدانعقاد دچار لختگي خون شدند و يكي از بيماران به علت خارج شدن سوزن به طور موقت از دستگاه جدا شد.
با اين همه، تمام بيماران معتقد بودند اين درمان را به ساير مبتلايان به نارسايي كليوي توصيه مي‌كنند.
حدود 1/3 ميليون نفر در سراسر جهان به دليل نارسايي مزمن كليوي نيازمند دياليز هستند. شمار معدودي از اين بيماران تحت پيوند كليه قرار مي‌گيرند و كليه اهدايي كمياب است.
محققان اميدوارند كه در بلندمدت، نانوتكنولوژي و كوچك‌سازي به ساخت دستگاه‌هاي راحت تر و كاشتني كه عملكرد كليه سالم را تقليد مي‌كنند بينجامد.
كليه مصنوعي پوشيدني اولين گام در دستيابي به دستگاه‌هاي تصفيه خون پوشيدني است.
http://mrpourasghar.blogfa.com/post/6
مطالب گردآوری شده از منابع اینترنتی در این وب سایت تنها جنبه اطلاع رسانی عمومی و آموزشی داشته و توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست. لطفا جهت هرگونه بررسی پزشکی با پزشک متخصص خود مشاوره نمایید
روابط عمومی انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی استان قزوین
روابط عمومی انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی استان قزوین