چه اعضاء و بافت هایی قابل اهدا می باشد؟

اعضا قابل اهدا قلب ، ریه ها ، کبد ، روده ها ، لوزالمعده و کلیه ها می باشد. علاوه بر این اعضا، برخی از بافتهای بدن نیز قابل پیوند می باشند. با اهدای قرنیه می توان بینایی رابه فردی که دچار صدمه شدید به چشم شده باز گرداند. تاندون و غضروف باعث باز سازی اعضای آسیب دیدهٔ مربوطه می شوند. پیوند استخوان می تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچه ای و بزرگسالان با دریچه آسیب دیده به کار می رود. پیوند پوست نجاتبخش بیماران با سوختگی شدید می باشد. پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان های خون می باشد. برخلاف عضو، بافت می تواند تا 24 و یا حتی 48 ساعت بعد از مرگ فرد اهدای شود و حتی می توان آن را برای مدتهای طولانی ذخیره کرد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا فرد زنده هم می تواند اهداء کننده باشد؟

بله، در بعضی شرایط.

کلیه یکی از معمولترین اعضای اهدائی افراد زنده می باشد، زیرا یک فرد سالم با یک کلیه هم قادر است به زندگی طبیعی خود ادامه دهد. قسمتی از کبد یا ریه و در موارد نادر قسمتی از روده کوچک نیز قابل اهدا می باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا در صورت مرگ طبیعی نیز امکان
اهدای عضو وجود دارد یا خیر؟

بله ؛ بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا 48 ساعت نسوجی مانند قرنیه ، دریچه قلب ، استخوان و تاندون قابل اهدا می باشند.

علل شایع مرگ مغزی کدامند؟

تصادفات رانندگی، وارد آمدن ضربه شدید به سر، سقوط از ارتفاع، غرق شدن در آب، مسمومیت ها، خونریزی های داخلی مغز و همچنین سکته مغزی.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مرگ مغزی چگونه رخ میدهد؟

هر گونه آسیب شدید به مغز می تواند منجر به تورم بافتی  شود. از آنجاییکه مغز در یک فضای بسته (استخوان جمجمه) قرار دارد و جایی برای این افزایش حجم وجود ندارد، بر بخش های پایین تر مغز (ساقه مغز) فشار آورده، مانع جریان گردش خون به قسمت های بالا یی می گردد و بیش از پیش مانع اکسیژن رسانی میشود.

این فرایند ممکن است چند دقیقه یا چند روز بدرازا بکشد. قلب به کمک دستگاه تنفس مصنوعی به فعالیت ادامه داده، به اعضای دیگر  اکسیژن می رساند، در حالیکه بافت مغز و ساقه مغز که وظیفه کنترل تنفس و ضربان قلب را بر عهده دارند از این ماده حیاتی(اکسیژن) محروم مانده، دچار مرگ می شوند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

چرا در مرگ مغزی، بیمار تا مدتی
دارای ضربان قلب و تنفس  می باشد؟

قلب تا زمانی که دارای اکسیژن رسانی باشد،به ضربان خود ادامه میدهد. در بیمار مرگ مغزی،دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور ) اکسیژن لازم را برای ضربان قلب فراهم خواهد کرد و به محض جدا کردن دستگاه از بیمار قلب هم از کار خواهد افتاد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کما چیست؟ آیا همان مرگ مغزی است؟

کما در واقع یک نوع اختلال در کارکرد مغز است که شخص دچار کاهش شدید سطح هوشیاری میگردد و به هیچ یک از تحریکات پیرامونش، پاسخ نمیدهد.

در کما شانس بهبودی برای برخی بیماران وجود دارد، در صورتیکه در مرگ مغزی بهبودی بیمار غیر ممکن  و مرگ وی ظرف چند روز  حتمی  است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

زندگی نباتی چیست و چه فرقی با مرگ مغزی دارد؟

زندگی نباتی، با مرگ مغزی کاملا متفاوت است.

این وضعیت تقریبا همیشه در پی کما رخ می دهد. با اینکه شخص بیدار بنظر می رسد (چشمانش باز است) و  دارای یک سری حرکات غیر ارادی اعضای خویش است، هیچ عملکرد ذهنی و شناختی ندارد.

این ها در واقع بیمارانی هستند که بدنبال آسیب شدید مغزی، برای سالهای متمادی زنده می مانند و به نظر هوشیارند، بدون اینکه بتوانند با محیط اطراف خود ارتباطی برقرار کنند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا از ظاهر فرد بیمار میتوان فهمید
که او دچار مرگ مغزی شده است؟

خیر، فردی که دچار مرگ مغزی شده، مانند کسی است که در خوابی عمیقی فرو رفته است. ریه هایش به کمک دستگاه تنفس مصنوعی ( ونتیلاتور ) از هوا پر می شوند، قلبش به سبب اکسیژن رسانی دارای ضربان است و حتی پوست او گرم و برنگ صورتی می باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا بیمار بدنبال مرگ مغزی درد را احساس می کند؟

خیر. پس از وقوع مرگ مغزی،  در انسان هیچگونه احساس درد و اندوهی وجود نخواهد داشت. 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا مواردی از مرگ مغزی بوده است که بهبود یافته باشند؟

خیر، امکان بهبودی و بازگشت بیمار مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد.

مواردی که شنیده اید فرد دچار مرگ مغزی شده و سپس بهبود یافته است، در واقع مرگ مغزی نبوده است.

این بیماران در کمای عمیق بوده ولی نزدیکان آنها و یا حتی گاهی برخی از پزشکان و پرستارانی که درباره تفاوت مرگ مغزی و کما اطلاعات کافی ندارند چنین برداشت نادرستی کرده اند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا اهدا کنندگان عضو از نظر بیماریهای خاص غربالگری خواهند شد؟

همه اهدا کنندگان عضو از نظر ایدز ، هپاتیت ، ویروس های مشابه و یک سری بدخیمی ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا داشتن " کارت اهدا عضو " برای اهدای
اعضاء پس از مرگ کفایت می کند ؟

بسیار مهم است که نزدیکان نیز در جریان این امر خداپسندانه قرار گیرند تا در زمان فوت فرد در خصوص اهدای عضو غافلگیر نشوند و آنرا مصیبتی افزون بر از دست دادن عزیز خود ندانند چرا که ، بنا بر قانون جمهوری اسلامی ایران و اکثریت کشورهای جهان برای اهدای عضو رضایت اولیای دم ضروری میباشد و حتی علی رغم داشتن کارت اهدای عضو در صورت عدم رضایت اولیای دم اهدای عضو صورت نخواهد گرفت.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا پس  از رضایت اهدای عضو توسط خانواده فرد
مرگ مغزی به سرعت اهدای عضو می گردد؟

خیر ، پس از رضایت خانواده فرد مرگ مغزی به واحد فراهم آوری اعضاء منتقل میگردد و در این واحد ابتدا توسط  پزشکان متخصص بیهوشی ، متخصص مغزو اعصاب و جراح مغزو اعصاب و متخصص داخلی طی دو نوبت به فاصله 12 ساعت ویزیت می گردد و از فرد نوار مغزی گرفته می شود و پس از تایید مرگ مغزی توسط این اساتید (که حکم تایید مرگ مغزی از سوی وزارت بهداشت دارند ) و در نهایت تایید نهایی توسط متخصص پزشکی قانونی ، مجوز اهدای عضو صادر می گردد .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

با در نظر گرفتن لزوم رضایت اولیای دم
از اهدای عضو دلیل دریافت کارت چیست ؟

کارت اهدای عضو نشان دهنده آرزوی قلبی فرد در مورد اهدای اعضای بدن خویش می باشد و همین امر می تواند با نشان دادن خواسته فرد به اولیای دمش تصمیم گیری را برای آن ها در آن زمان حیاتی آسان تر نماید و ضمنا این کارت می تواند جنبه فرهنگ سازی نیز داشته باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا به همراه داشتن کارت اهدای عضو
به صورت مدام ضروری می باشد ؟

با در نظر گرفتن لزوم رضایت اولیای دم برای اهدای عضو توصیه می شود فرد دارنده کارت اهدا خانواده خود را از رضایت قلبی برای این امر مطلع سازد و در صورت اطلاع خانواده از این امر لزومی به همراه داشتن مداوم کارت نیست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا باطل کردن کارت اهدای عضو بع
د از تکمیل فرم امکان پذیر می باشد ؟

بله ؛ در هر زمان که از داشتن کارت منصرف شوید می توانید با اعلام خواسته خود به مسئولین تقاضای خود را لغو کنید. هر چند با در نظر داشتن نیاز به رضایت اولیای دم برای اهدا تنها با اعلام خواسته خود به اولیای دم خویش نیز میتوانید انصراف خود را از اهدا اعلام کنید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

واحد فراهم آوری اعضای پیوندی چگونه
از وجود مرگ مغزی مطلع خواهد شد؟

بنا بر قانون، کلیه بیمارستانها در سطح کشور اعم از دولتی و غیر دولتی موظفند موارد مرگ مغزی را به اطلاع این واحد برسانند. سپس هماهنگ کنندگان عضو پیوندی در محل حاضر شده و با خانواده فرد اهدا کننده در زمینه ابعاد قانونی و اخلاقی اهدا صحبت خواهند کرد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در صورت عدم حضور فرد دارنده کارت در ایران
آیا انتقال وی به کشور صورت می گیرد؟

خیر؛ متاسفانه در حال حاضر امکان انتقال بیمار مرگ مغزی و یا عضو اهدایی از کشورهای دیگر به ایران وجود ندارد. ولی ممکن است در آن لحظه خاص فرد در ایران باشد !!!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مراسم خاکسپاری فرد اهدا کننده چقدر به تاخیر خواهد افتاد؟

کل مراحل اهدا و پیوند عضو ( اخذ رضایت از خانواده فرد اهدا کننده تا پایان برداشت و پیوند عضو ) معمولا ٣٦ ساعت بطول می انجامد. 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا خانواده های فرد اهدا کننده و فرد گیرنده
عضو پیوندی یکدیگر را ملاقات خواهند کرد ؟

خیر، هویت طرفین محرمانه خواهد ماند، البته تعدادی از خانواده ها تمایل خواهند داشت که از طریق نامه های بی نام و نشان (با همکاری واحد فراهم آوری اعضای پیوندی) با هم مکاتبه داشته باشند . در مراسمی تحت عنوان جشن نفس جشن زندگی که همه ساله مقارن با تولد حضرت فاطمه زهرا برگزار می گردد کلیه خانواده های اهدا کننده عضو و کلیه گیرندگان اعضای پیوندی به این جشن دعوت شده و بدون شناسایی یکدیگر لحظات دیدنی ای را می آفرینند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

چه کسی اولویت دریافت اعضا و بافت های
پیوندی را در زمان اهدا خواهد داشت ؟

لیست انتظار بیماران نیازمند در مرکز مدیریت پیوند و بیماری ها خاص وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تنظیم و به روز میگردد ودر زمان اهدا ،تخصیص اعضا فقط توسط این مرکز صورت خواهد گرفت.

افزون بر سازگاری خونی و بافتی بیمار ، وخامت شرایط بالینی و طول مدت انتظار در لیست پیوند و فاصله مکانی شخص از واحد پیوند نیز در اولویت بندی و انتخاب گیرنده عضو پیوندی نقش دارد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا برای انتخاب گیرنده عضو پیوندی پارتی بازی صورت می گیرد یا خیر؟

خیر ؛ فردی که به عنوان مسئول تخصیص عضو در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی مشغول به کار است لیست بیماران نیازمند اهدا را در اختیار داشته و بنا بر اولویت زمان ورود به لیست ،گروه خونی و همخوانی سایز گیرنده و دهنده فردی را انتخاب کرده و اعلام می دارد در نتیجه امکان مداخله افراد در این امر امکان پذیر نمی باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا در قبال عضو اهدا شده پولی به خانوده
دهنده داده می شود یا خیر؟

خیر ؛ عضو پیوندی به صورت رایگان و به عنوان هدیه به خانواده گیرنده اهدا می شود و گیرنده نیز پولی بابت عضو پیوندی پرداخت نمی کند و برای تضمین این امر شما می توانید در جشن نفس که هر ساله مصادف با روز مادر برگزار می شود شرکت کرده و با خانواده های دهنده و گیرنده صحبت کرده و سوالات خویش را در این مورد از آن ها بپرسید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا ممکن است بدن فرد گیرنده ،
عضو پیوندی را رد کند ؟  

آمار موفقیت پیوند در اکثریت موارد بیش از ٧٠ درصد گزارش شده است. بدن گیرنده عضو پیوندی در صورت عدم مراقبت صحیح فرد از خود و یا در موارد بسیار نادر بطور خود بخودی ، می تواند عضو پیوندی را رد کند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

اگر عضو پیوندی، توسط بدن فرد گیرنده
رد شود چه خواهد شد؟

در اکثریت مواقع در صورت تشخیص بموقع رد پیوند ، امکان درمان آن وجود خواهد داشت. کنترل دقیق بیمار بعد از انجام پیوند عضو ، مصرف مرتب دارو های مربوطه و انجام آزمایشات لازم می تواند از رد کامل پیوند پیشگیری نماید

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا پیوند عضو میان جنس ها و نژادهای مختلف امکان پذیر است ؟

آری، البته اندازه عضو پیوندی حائز اهمیت است و باید مورد توجه قرار گیرد و بویژه انطباق بافتی در خصوص پیوند کلیه حیاتی می باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

چه مدت باید یک بیمار نیازمند دریافت
عضو پیوندی در لیست انتظار بماند؟

مدت زمانی که بیمار در لیست انتظار خواهد بود می تواند از چند روز تا چند سال بسته به وخامت شرایط بالینی، موجود بودن عضو پیوندی و سازگاری آن تفاوت کند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کدام بیماری های زمینه ای مانع اهدای عضو فرد خواهند شد؟

بیماری های عفونی مانند ایدز و اکثر بد خیمی ها مانع از اهدای عضو خواهند شد. البته همه این شرایط در زمان فوت شخص مجدداً ارزیابی می گردند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

چه کسی می تواند جزو اهدا کنندگان عضو باشد؟

همه می توانند درامر اهدای عضو پیشقدم شوند و محدودیت سنی منظور نشده است. تنها عاملی که می تواند مانع اهدای عضو شود شرایط بالینی فرد اهداء کننده است که در زمان فوت وی توسط پزشک متخصص تشخیص داده خواهد شد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیا افراد مبتلا به بیماری دیابت و فشار خون و یا افراد مبتلا
به بیماری های روماتیسمی مانند لوپوس و غیره می توانند اهدا کننده باشند؟
 

بله ، البته در صورت بروز حادثه برای این افراد و ایجاد مرگ مغزی سلامت اعضای بدن توسط تیم پزشکی به دقت بررسی می گردد و در صورت عدم وجود مشکل اهدای اعضایی که عملکرد مناسبی دارند انجام می شود. 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

باورهای غلط در مورد اهدای عضو

باور غلط: اگر پزشکان تیم اورژانس بدانند شما می توانید  دهنده عضو پیوندی باشید؛ تلاش موثری برای حفظ جان شما نخواهند کرد.

پاسخ : اگر شما دچار بیماری و یا سانحه ای شوید آنچه در درجه اول اهمیت قرار دارد حفظ جان شماست و در زمان حادثه، تمام اقدماتی که برای حفظ جان بیمار لازم است، انجام خواهد شد. امکان اهدای عضو فقط زمانی در نظر گرفته خواهد شد که دیگر هیچ اقدام نجات بخشی امکان پذیر نبوده و مرگ مغزی تایید شده باشد.همچنین باید متذکر شد که تیم پزشکان مراقبت کننده از تیم پپوند عضو کاملا مجزا می باشند..مسئله اهدای عضو در صورت بروز شواهد و تائید مرگ مغزی مطرح میشود و در بیشتر کشورهای دنیا از جمله در ایران کسب رضایت قانونی از خانواده متوفی ضروری است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

باور غلط: برای بیماری که در لیست انتظار پیوند قرار می گیرد؛
وضعیت اجتماعی _ اقتصادی تعیین کننده تر از وضعیت طبی بیمار است.

پاسخ:  این است که برای بیماران کاندید پیوند شدت بیماری، مدت زمان انتظار برای دریافت عضو، گروه خونی، سایز بیمار و سایر اطلاعات درمانی بیمار تعیین کننده است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

باور غلط:  اگر کارت اهدای عضو داشته باشید و یا در گواهینامه
شما تمایل به اهدای عضو ثبت شده باشد حتما جهت اهدای اعضاء شما اقدام خواهد شد.

پاسخ : تمامی این  تمهیدات برای این است که خانواده شما از نیت درونی شما آگاه شوند و بر اساس کارت اهدای و سایر موارد هیچ تصمیمی از طرف کادر درمانی برای شخص گرفته نمی شود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

باور غلط :  اگر قرار باشد اعضای بیماری که مرگ مغزی است،
اهدای شود؛ سود خوبی به خانواده او خواهد رسید.

 پاسخ:  این است  که در هیچ جای دنیا ارگانهای مرگ مغزی خرید و فروش نمی شود و قانون دنیا Donation  یا Gift of life ] اهدای زندگی [ می باشد. در ایران نیز کلیه مراحل اهدای عضو و پیوند زیر نظر مستقیم وزارت بهداشت و فقط در بیمارستانهای دولتی بدون رد و بدل شدن هیچ گونه وجهی انجام می پذیرد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

باور غلط : اهدای عضو ظاهر متوفی و طریقه
به خاک سپردن متوفی را تحت تاثیر قرار میدهد.

پاسخ: عمل برداشت اعضای پیوندی کاملا شبیه به جراحی ساده ای است که پس از آن  برای جلوگیری از به هم خوردن شکل طبیعی بدن ، به جای ارگانهای برداشته شده پروتز گذاشته می شود و محل به خوبی ترمیم می گردد. اهدای عضو پس از مرگ، باعث تغییر شکل پیکر من خواهد شد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

باور غلط:  حتی اگر رضایت به اهدای تنها برخی از اعضای بدن
خویش داده باشم، همه اعضا و بافتهای بدن من برداشت خواهند شد.

پاسخ: خیر، تیم تخصصی برداشت عضو پیوندی ، فقط مجاز به برداشت اعضا و نسوجی می باشد که اجازه آنها توسط فرد اهدا کننده با خانواده وی داده شده باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

باور غلط:  پس از مرگ، هزینه های مربوط به انتقال
و برداشت اعضای پپوند ی بر خانواده من تحمیل می گردد.

پاسخ: خیر، تأمین کلیه هزینه های مربوط به امر اهدای عضو شامل بستری، برداشت و پپوند بر عهده وزارت بهداشت و درمان می باشد و هیچ هزینه ای توسط فرد اهدا کننده پرداخت نخواهد شد.

منبع :  http://ehda.tums.ac.ir/v-43